Top 4 loài mối phổ biến nhất ở Việt Nam

​Được đặt tên là mối gỗ khô do chúng chỉ ăn gỗ khô và các chất cellulose khô như giấy, quần áo…Chúng cũng thường hay bị nhầm là mọt. Thường sinh sống ở các vùng nông thôn, không chỉ tấn công các loại gỗ mềm. Gỗ cứng như lim hay gỗ xoan ngâm đã sử dụng lâu năm cũng trở thành đối tượng  bị loài này phá hủy. Chúng có thể phá hại hơn 70 loại gỗ ở Việt Nam. Mối gỗ khô với đặc điểm âm thầm, luôn để lại một lớp gỗ mỏng để nguỵ trang nên chúng ít được chú ý. Khi hết thức ăn chúng bỏ đi cũng là khi gỗ đã bị rỗng.

Mối gỗ khô thường bay giao hoan từ tháng 4 đến tháng 9 lúc 17h

Tổ không liên hệ với nền đất. Mối gỗ khô không xây dựng đường mui và không bao giờ đi ra ngoài tổ. Chúng làm tổ trong gỗ, trong đống giấy không có hình dạng cố định. Khoang lớn có thể dài 16-18cm, rộng 4-5cm.  Tổ của loài này cũng là nơi khai  thác thức ăn.

Mỗi tổ mối thường có một số lỗ ăn thông từ khe rỗng ra bên ngoài cấu kiện gỗ, lỗ có đường kính khoảng 1mm ở phía dưới khe rỗng, mối thường xuyên thải phân qua lỗ này. Phân của loài này dạng hạt cải, khô cứng, dài khoảng 1mm. Đây là đặc điểm quan trọng nhất để phát hiện sự có mặt của loài này trong công trình.

Mối gỗ khô thường làm tổ bên trong các đồ vật gỗ

Chúng được đặt tên để phân biệt với mối gỗ khô vì tổ của chúng luôn có đường liên hệ với nền đất để lấy nước. Chúng ăn các loại gỗ hoặc các đồ dùng, vật liệu đã chế biến có chứa cellulose như giấy. Mối gỗ ẩm thường ngầm phá hại bên trong cấu kiện gỗ trong công trình kiến trúc. Đối với các cấu kiện gỗ cứng như lim, chúng khó ăn rỗng nhưng trong các trường hợp cấu kiện gỗ lim thường xuyên bị ẩm như đầu gỗ chôn trong tường, nơi mái bị dột làm gỗ mục hoặc chân cột thì nhanh chóng bị chúng làm rỗng bên trong.

Mối gỗ ẩm bay giao hoan từ tháng 4 đến tháng 7 vào nhiều thời gian trong ngày

Tổ của chúng luôn có đường liên hệ với nền đất để lấy nước nên chúng còn được xếp vào nhóm mối gỗ ẩm. Tổ mối là khối xốp màu nâu đen hoặc xám tro. Thành phần chủ yếu của khối xốp này là bột gỗ, đất, cát được trộn lẫn với nước bọt của mối. Các đường mui của mối thường được xây dựng bên trong các khe tiếp giáp của các cấu kiện gỗ với tường công trình.

Tổ mối gỗ ẩm thường được làm ở những nơi kín đáo ít người thấy

​Thường làm tổ ở những nơi kín đáo trong công trình kiến trúc như: nền nhà, panen, khe giữa hai tường, trong các cấu kiện gỗ, dưới gốc cây, trong thân cây, trong khối tài liệu. Trong nền nhà Coptotermes formosanus thường làm tổ ở chiều sâu từ 0,2 – 1,5m. Ở một số nước khác còn gặp tổ của chúng ở sâu hơn (1,8 – 3 m).

​Loài này nuôi cấy nấm Termitomyces để phân huỷ cellulose thành đường và các sản phẩm khác rồi mới ăn. Do đó, nó có tên gọi là mối cấy nấm. Chúng ăn vỏ cây, gỗ mục. Chúng chỉ tấn công bề mặt cấu kiện gỗ, ít khi ăn ngầm bên trong gố. Loài này làm giảm khả năng chịu lực của gỗ, phá hoại các hoa văn cổ trên gỗ. Ngoài ra chúng phá hại đê và làm sụt lún nên công trình xây dựng. Loài này phổ biến ở các đập hồ chứa nước trên cao như: Đa Nhim, Tây Nguyên.

Tổ của loài mối này hay ở rìa mặt đê, mái đê

​Tổ của loài này nằm hoàn toàn dưới đất, có nhiều khoang. Khoang chính có đường kính từ 20-80cm, chiều sâu tính từ mặt đất đến đỉnh của khoang chính thường sâu 50cm. Khoang phụ có đường kính từ 7 – 18cm. Số lượng khoang phụ có thể tới hàng trăm.

Trước khi bay giao hoan phân đàn, mối thường đắp từ 3 – 66 nắp phòng đợi bay lộ trên mặt đất. Nắp phòng đợi có dạng hình tháp hoặc hình trụ, đường kính 12 cm, cao nhất tới 9 cm. Mối đắp phòng đợi bay vào nhiều đợt.

Tổ của loài mối này được xây dựng với nhiều khoang khác nhau

​Nắp phòng đợi bay của mối có trên mặt đất từ tháng 2 đến giữa tháng 4, đôi khi đến tháng 5. Đây là thời điểm dễ pháp hiện tổ mối nhất trong năm.

​Loài này làm giảm khả năng chịu lực của gỗ, phá hoại các hoa văn cổ trên gỗ. Chúng phá hại đập và làm sụt lún nền công trình xây dựng, cây trồng. Chúng có mặt trong tất cả các sinh cảnh, có trên tất cả các loại đất trừ đất cát và các loại đất mặn ven biển và đất phèn chua mặn, độ cao từ 0m đến 1500m. Loài này rất phổ biến từ Tam Kỳ (Quảng Nam – Đà Nẵng) tới cực Nam Việt Nam.

Loài mối chuyên phá các hoa văn cổ trên gỗ

​

​Tổ của loài này là ụ đất cứng, nổi dạng mồ mả, trong có khoang rỗng. Bên ngoài là thành tổ mối. Thành tổ của loài này có cấu tạo từ các hạt sét, bụi, cát, rất rắn chắc đặc biệt về mùa khô ở những vùng khô hạn. Thành tổ uốn thành vòm, trong thành tổ có các khoang rỗng chứa vườn nấm và các khe rỗng nối với nhau xuất phát từ khoang tổ đi ra vỏ thành tổ và lên trên đỉnh tổ.

Đây là loài mối xây dựng tổ công phu và chắc chắn nhất

Dưới thành tổ là khoang tổ chính. Khu trung tâm thường không chứa vườn nấm nhưng có nhiều con non và có hoàng cung. Hoàng cung (nơi ở của mối vua và mối chúa) là 1 khối đất sét, rỗng ở phía trong, phía dưới phẳng, xung quanh hoàng cung có nhiều lỗ ra vào, thường nằm cạnh khu trung tâm. Dưới đáy khoang trung tâm có các ngăn nhỏ chứa thức ăn dự trữ. Số lượng các ngăn dự trữ trong 1 tổ có thể lên tới hàng trăm.

Khoang phụ (là khoang nhỏ và không chứa hoàng cung) của loài này phân bố trên thành tổ và ở xung quanh, dưới mặt đất. Không theo hình dạng nào có kích thước từ 5 đến 15 cm.

Ta dùng thuốc diệt mối để tiêu diệt mối gỗ khô. Bạn chỉ cần mua thuốc diệt mối về và xịt vào tổ của chúng, sau đó lấy dầu thuốc quét lên đầu tổ. Ngoài ra có thể sử dụng phương pháp xông hơi khử trùng.

Vì loài vật này quan trọng nhất là độ ẩm, nên cách giải quyết cũng đơn giản. Bạn chỉ cần mang những vật dụng làm bằng gỗ của mình ra ánh nắng, phơi chúng ra là mối sẽ chết hết. Có thể dùng ánh nắng hoặc những vật dụng có nhiều ánh sáng để tiêu diệt lũ mối này.

​Tuy nhiên cho dù là loại mối nào thì bạn cũng nên tìm đến các đơn vị diệt mối chuyên nghiệp để diệt trừ tận gốc và an toàn.